Bởi Giáo sư danh dự Simon J Davies, Đại học Harper Adams và John Hardy, UrticaPlus, Vương quốc Anh
Chúng tôi đã thảo luận nhiều sản phẩm trong tạp chí International Aquafeed được sản xuất bởi các công ty trên toàn cầu với các đặc tính sinh học và chức năng như phụ gia và chất bổ sung thức ăn. Không thể phủ nhận giá trị của chúng như là các chất điều hòa miễn dịch và chất chống viêm cho động vật như gia cầm, lợn và cả thú cưng trong các sản phẩm thức ăn. Các thành phần tự nhiên này đã được sử dụng rộng rãi trong thức ăn cho cá và tôm với thành công lớn, cách mạng hóa ngành nuôi trồng thủy sản với khả năng cải thiện sức khỏe và cung cấp sự bảo vệ trước bệnh tật và stress. Một trong những loài cây nguồn gốc trên cạn thú vị nhất để phát triển là cây tầm ma Urtica dioica. Cây tầm ma thuộc họ Urticaceae, có nguồn gốc từ châu Âu, Bắc Phi và châu Mỹ. Đây là một loài cây thân thảo lâu năm có lá xanh mềm với rìa răng cưa và được phủ trichomes (bộ phận châm chích).
Đặc tính của cây tầm ma
Cây tầm ma đã nhận được sự chú ý đáng kể trong việc bảo vệ sức khỏe con người như một loại thuốc và ngày càng được ưa chuộng trong các ứng dụng thức ăn chăn nuôi. Nó được khuyến nghị sử dụng cho cá và các loài nuôi trồng thủy sản khác nhờ các đặc tính sẽ được tập trung trong bài viết này.
Cây Urtica có các đặc tính độc đáo về hồ sơ dinh dưỡng toàn diện với một loạt các chất dinh dưỡng từ thành phần đa lượng đến vi lượng (Bhusal et al., 2022; Devkota et al., 2022). Nhiều ấn phẩm đã đề cập đến thành phần hóa học và các bài báo trong lĩnh vực khoa học thực phẩm. Một bài đánh giá toàn diện được thực hiện bởi Jan et al. (2016) mô tả cây tầm ma là một nguồn dự trữ các thành phần dinh dưỡng và sinh học chính với các đặc tính chức năng tuyệt vời. Các chất sinh học bao gồm các hợp chất phenolic như axit p-hydroxybenzoic, axit gentisic, axit quinic, rutin, quercetin. Nó cũng là một nguồn giàu aldehyde, alkene, amin, amide và các hợp chất hữu cơ halogen và thơm khác nhau.
Stress oxy hóa là hệ quả của quá trình trao đổi chất dẫn đến các sự kiện oxy hóa trong mô động vật trong cả quá trình sống bình thường và trong các trạng thái bệnh lý. Khả năng chống oxy hóa của cây tầm ma đã được ghi nhận với khả năng giảm thiểu các gốc tự do. Khả năng dọn sạch hydrogen peroxide và giảm thiểu anion superoxide đã được đánh giá bằng cách sử dụng các mô hình in vitro và in vivo với kết quả khả quan được xác nhận. Điều này là nhờ vào sự kết hợp các cơ chế, bao gồm các mức độ nổi bật của axit ascorbic (Vitamin C) và các yếu tố khác như flavonoid.
Cây tầm ma cũng có hoạt tính kháng khuẩn mạnh nhờ vào các nhóm phenolic đặc trưng. Các hợp chất phenolic trong chiết xuất nước thể hiện hoạt tính kháng khuẩn đáng kể chống lại các vi khuẩn gram dương cụ thể và một số loài nấm men. Nó đã được chứng minh là có hiệu quả chống lại Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus và nhiều chủng vi khuẩn Enterobacter. Điều này liên quan đến nhiều mầm bệnh khác được tìm thấy ở cá và tôm. Chiết xuất cồn của U. dioica có hoạt tính chống nấm đối với các chủng nấm khác nhau được tìm thấy trong hệ thống động vật. Chiết xuất từ lá hoặc rễ cây tầm ma có tác dụng điều hòa và ức chế mức độ tăng sản trong các mô, điều này có thể được quan tâm trong nuôi trồng cá, đặc biệt để ngăn chặn các tác nhân gây bệnh lan rộng trong ngành.
Vai trò trong dinh dưỡng động vật
Cũng như đối với con người, đã có nhiều nghiên cứu để kiểm tra tiềm năng của cây tầm ma và các sản phẩm từ nó trong thức ăn động vật, đặc biệt tập trung vào các loài như lợn và gia cầm để bổ sung vào khẩu phần ăn thương mại. Các nghiên cứu đã cung cấp bằng chứng tuyệt vời về việc cải thiện sức khỏe với trọng tâm là cải thiện trạng thái dinh dưỡng, quá trình trao đổi chất và phản ứng miễn dịch. Ví dụ, tầm ma cung cấp các chất dinh dưỡng và thành phần sinh học, kích thích tăng trưởng và sử dụng thức ăn, điều chỉnh các quá trình trao đổi chất, và hỗ trợ hệ miễn dịch ở gà thịt (Milosevic et al., 2021).
Nghiên cứu trên cá và tiềm năng trong nuôi trồng thủy sản
Trong nuôi trồng thủy sản, việc sử dụng cây tầm ma dường như rất hứa hẹn từ một số nghiên cứu cho đến nay. Thực tế, De Vico et al. (2018) đã tuyên bố rằng “tầm ma là một loại cây bị bỏ qua với tiềm năng kích thích tăng trưởng và tăng cường miễn dịch nổi lên cho cá nuôi”. Các tác giả này đã cung cấp bằng chứng thuyết phục về việc sử dụng tầm ma trong các khẩu phần ăn thương mại cho cá như một thành phần sinh học và chức năng. Văn liệu khoa học chủ yếu đã đánh giá bột tầm ma trong khẩu phần ăn từ góc độ phụ gia thức ăn. Trong nghiên cứu này, Awad và Austin (2010) đã đánh giá Urtica dioica như một phụ gia thức ăn để ngăn ngừa nhiễm khuẩn Aeromonas hydrophilia ở cá hồi vân, Oncorhynchus mykiss. Sau 14 ngày thách thức mầm bệnh, họ ghi nhận khả năng sống sót cao hơn khi có bổ sung tầm ma vào khẩu phần ăn. Ngoài ra, có sự gia tăng hoạt tính diệt khuẩn trong huyết thanh và các phản ứng nổ hô hấp liên quan đến cơ chế miễn dịch tự nhiên (hoạt tính nổ hô hấp của bạch cầu, bạch cầu trung tính, bạch cầu đơn nhân và đại thực bào) như các chiến lược kết hợp của hệ miễn dịch trong quá trình tiêu diệt mầm bệnh.Cây tầm ma cũng cho chỉ số hematocrit và số lượng tế bào hồng cầu cũng như bạch cầu cao hơn so với nhóm cá hồi đối chứng không có cây tầm ma.
Tác dụng lên hệ miễn dịch
Hầu hết các nghiên cứu trên cá tập trung vào tác động của tầm ma lên tình trạng miễn dịch của cá. Một bài đánh giá toàn diện về việc sử dụng phụ gia tầm ma để kích thích tăng trưởng và tăng cường miễn dịch ở cá đã được Zare et al. (2023) trình bày. Saeidi Asl (2017) báo cáo rằng Urtica có thể rất hiệu quả đối với cá hồi vân (Oncorhynchus mykiss). Thử nghiệm bổ sung tầm ma trong khẩu phần ăn của cá hồi vân để kiểm tra hiệu suất tăng trưởng, chất nhầy da, phản ứng miễn dịch và khả năng chống lại mầm bệnh được thực hiện sau hai tháng cho ăn thử nghiệm. Ở mức bổ sung ba phần trăm, người ta nhận thấy sự cải thiện về tăng cân, tỷ lệ tăng trưởng cụ thể và tỷ lệ chuyển đổi thức ăn tốt hơn so với các nhóm khác.
Cải thiện chức năng gan với cây tầm ma trong khẩu phần ăn
Các nghiên cứu khác trên cá đã tập trung vào các hiệu ứng điều hòa để có bằng chứng chi tiết hơn về tác động của tầm ma như một phụ gia thức ăn chức năng. Nói chung, tầm ma được báo cáo có tác động tích cực đến nhiều chỉ số liên quan đến các dấu hiệu hóa sinh trong máu, enzyme gan, trạng thái chống oxy hóa và các thành phần hệ miễn dịch.
Ứng dụng cho cá hồi Đại Tây Dương
Trong một cuộc điều tra gần đây, Martin và Hardy (2023) là những người đầu tiên tiên phong nghiên cứu tiềm năng của Urtica trong các khẩu phần ăn thí nghiệm cho cá hồi Đại Tây Dương (Salmo salar). Thử nghiệm này kiểm tra hiệu suất của cá hồi khi được cho ăn khẩu phần bổ sung tầm ma từ một nguồn ổn định, chất lượng cao (Urtica+plus®).
Kết luận
Tóm lại, cây tầm ma Urtica dioica đã được chứng minh là có rất nhiều đặc tính chức năng sau khi được đánh giá qua các thử nghiệm nghiên cứu nghiêm ngặt trên nhiều loài động vật và đang ngày càng được quan tâm trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản.
PKT CTY THẦN VƯƠNG
